DRAWING hay PAINTING?

Theo Tự Điển Anh Việt của Nguyễn Văn Khôn thì Drawing là "vẽ, như vẽ bằng mực, bằng bút chì" và Painting là "vẽ, họa như vẽ tranh sơn dầu". Thành ra khi nói "vẽ" thì tiếng Việt mình khó phân biệt là mình nói về drawing hay painting. Thông thường thì người ta draw bằng bút chì hay than (charcoal) trước khi họ paint bằng màu dầu hay màu nước. Nhưng cũng có nhiều trường hợp ngoại lệ: có người vẽ phác (sketch) bằng màu dầu luôn hay có người chỉ dùng mực hay bút chì thôi và drawing tự nó là tác phẩm chứ không phải là bước chuẩn bị cho painting. Pastel (phấn) là trường hợp đặc biệt vì nó không còn sự phân biệt giữa drawing và painting nữa.
Tôi thì draw nhiều hơn là paint, lý do chính là thời gian. Khi vẽ dùng màu nước, màu dầu hay acrylic thì cần nhiều thì giờ để hoàn tất bức tranh. Nhiều lần tôi bắt đầu bức tranh nhưng không vẽ xong cùng ngày được, đến vài tuần sau có thì giờ thì màu đã bị khô cứng và cái hứng cũng bay mất rồi. Với drawing thì chỉ cần 20 phút cho tới hai tiếng đồng hồ là hoàn tất được.
Lý do thứ hai là với tôi drawing có một sức quyến rũ đặc biệt vì qua drawing tôi có thể thấy được những đường nét rất thanh thoát, không bị gò bó của người họa sĩ. Nhất là những bức phác họa hoàn toàn không có sự tẩy xóa, sửa đổi gì cả, nét nào ra nét đó, đúng nơi đúng chỗ, thật là kỳ diệu. Painting (màu dầu, màu nước v.v...) vì có nhiều thời gian nên nhiều khi nét vẽ trở nên cầu kỳ, mất đi cái nét phóng khoáng. Đây là vài drawing mà tôi rất thích, từ Michelangelo của ngày xa xưa

Michelangelo - Libyan

cho đến Gustav Klimt và Bob Peak của giai đoạn cận đại

Gustav Klimt - drawing for Theater

Bob Peak - Marlon Brando

Người Việt mình hay nói là ai vẽ giỏi là có hoa tay. Vì không có dữ kiện nào để chứng minh cho sự quan sát này nên chúng ta chỉ có thể coi đây là chuyện phiếm thôi. Theo tôi thì cái khả năng của "tay" góp một phần rất nhỏ trong việc vẽ tranh. Cái khả năng "nhìn" mới là quan trọng. Có bao nhiêu hình ảnh ngày ngày đập vào mắt chúng ta nhưng phần lớn không thấy được một bức tranh từ những hình ảnh đó. Người họa sĩ thấy được những yếu tố tạo nên một bức tranh như sự tương phản về màu sắc hay ánh sáng, pattern, bố cục v.v... mà người thường không để ý đến. Một bực thang hay một đống rơm là những hình ảnh rất tầm thường chúng ta thấy rồi bỏ qua, chúng ta không thấy được bức tranh từ những hình ảnh đó cho nên chúng ta không thể nào vẽ thành một bức tranh được. Nhưng John Singer Sargent và Monet thấy được bức tranh từ những hình ảnh tầm thường đó.

John Singer Sargent

Monet

Do đó cái khả năng "nhìn" là khả năng cần nhất trong hội họa. Và cùng một hình ảnh mà mỗi họa sĩ nhìn ra một bức tranh khác nhau. Dĩ nhiên cái khả năng diễn đạt cái bức tranh trong đầu ra giấy hay canvas cũng cần thiết nhưng cái kỹ thuật dùng viết chì và bút lông để vẽ ra bức tranh có thể học dễ dàng. Cái khả năng nhìn học khó hơn.

Người vẽ chân dung giỏi không phải chỉ giỏi về kỹ thuật dùng bút, màu mà giỏi vì thấy được hình dáng, khích thước và vị trí của từng bộ phận trên khuôn mặt. Nếu bạn vẽ thật chính sác từng con mắt, cái mũi, cặp môi nhưng kích thước tương đối của những bộ phận không đúng hay vị trí không đúng thì bức tranh sẽ không giống người mẫu. Có những kỹ thuật để giúp người vẽ đạt được độ giống cần thiết của bức vẽ chân dung bằng cách đo khoảng cách và kích thước của từng bộ phận. Với thực tập bạn sẽ có thể chỉ dùng khả năng quan sát (cái nhìn) mà đạt được kết quả mong muốn mà không cần phải đo nữa. Những người có khả năng thiên phú thì họ có thể nhìn thấy (và đặt bút xuống giấy) tất cả những bộ phận trên khuôn mặt đúng vào vị trí và đúng kích thước mà không cần phải đo gì cả. Khả năng nhìn này cũng giống như khả năng của các nhà thể thao cần phải được tập luyện thường xuyên. Cũng như người ta bảo "hát hay không bằng hay hát", trong hội họa cũng thế "vẽ hay không bằng hay vẽ".